Til ungdommen

Nordahl Grieg skreiv «Til ungdommen» i 1936, få år før 2. verdskrig starta. Han, og mange andre, kjende på spenninga i Europa. Adolf Hitler hadde kome til makta i Tyskland, og hadde allerede skrive «Mein Kampf», og Nürnberglovene der jødane vart skilt ut frå resten av folket, vart sett ut i live. Eg trur han ville «vekke opp» ungdommen, ville at dei skulle engasjere seg, kjempe for det dei trudde på, det som dei måtte tru på, det gode i menneska. Han var uroleg for kva som ville kome, men ikkje trur eg at han hadde fantasi nok til å sjå det som kom.

Det er det som er med oss menneske, i alle fall vi som framleis har trua på det gode i menneska, vi har ikkje fantasi nok til å forstå kva som kan komme, ikkje før det har skjedd. Då vi vart utsett for terrorangrepet i Oslo og på Utøya 22. juli forsto vi ikkje at det var muleg, sjølv om det har vorte nokså vanleg med terrorangrep andre stader i verda. Korleis kunne noko slikt skje her i Noreg? Vårt vesle, rolege, velfungerande land, eit land med lite kriminalitet, høg velstand og lite fattigdom. Noreg, kanskje verdas beste land å bu i.

Fantasien min er ikkje like rein lenger, no ser eg oss klarare. Eg er ikkje lenger like overtydd om at det gode er i menneska. Alle snakkar om at vi etter terrorangrepet har vorte varmare, meir omsorgsfulle, meir inkuderande. Ja, kanskje dette er sant, men det er ikkje heile sanninga. Eg ser tydeleg kor mykje hat her er, kor mykje framandfrykt her er, kor lett vi sluker «sanningar» som blir presentert i media, på butikken, over gjerdet, ved middagsbordet. Kor intenst vi ønskjer enkle svar og syndebukkar. Om vi ikkje forstår biletet, så gjer vi biletet forståeleg. Dette er det som gjer meg mest redd.

«Til ungdommen» har vorte viktig for meg, først og fremst fordi det gjev meg kraft til å stå for det eg meiner. Å vere tydeleg og uredd er ein viktig måte å kjempe på.

Kringsatt av fiender,

gå inn i din tid!

Under en blodig storm -

vi deg til strid!

Kanskje du spør i angst,

udekket, åpen:

hva skal jeg kjempe med

hva er mitt våpen?

Her er ditt vern mot vold,

her er ditt sverd:

troen på livet vårt,

menneskets verd.

For all vår fremtids skyld,

søk det og dyrk det,

dø om du må - men:

øk det og styrk det!

Stilt går granatenes

glidende bånd

Stans deres drift mot død

stans dem med ånd!

Krig er forakt for liv.

Fred er å skape.

Kast dine krefter inn:

døden skal tape!

Elsk og berik med drøm

alt stort som var!

Gå mot det ukjente

fravrist det svar.

Ubygde kraftverker,

ukjente stjerner.

Skap dem, med skånet livs

dristige hjerner!

Edelt er mennesket,

jorden er rik!

Finnes her nød og sult

skyldes det svik.

Knus det! I livets navn

skal urett falle.

Solskinn og brød og ånd

eies av alle.

Da synker våpnene

maktesløs ned!

Skaper vi menneskeverd

skaper vi fred.

Den som med høyre arm

bærer en byrde,

dyr og umistelig,

kan ikke myrde.

Dette er løftet vårt

fra bror til bror:

vi vil bli gode mot

menskenes jord.

Vi vil ta vare på

skjønnheten, varmen

som om vi bar et barn

varsomt på armen!